Informacje dla inwestora

Ratownicze badania archeologiczne, z czym to się wiąże:

Badania archeologiczne są to prace służące: stwierdzeniu występowania, rozpoznaniu, zadokumentowaniu i naukowemu opracowaniu zabytków archeologicznych. Badania archeologiczne wykonywane są na podstawie ustawy o ochronie zabytków z dnia 32 lipca 2003 z późniejszymi zmianami oraz z rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 02 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków.

Celem prowadzenia ratowniczych badań archeologicznych jest rozpoznanie i dokumentacja reliktów przeszłości kolidujących z zakresem planowanych inwestycji. W ich skład wchodzą:

• archeologiczne badania rozpoznawcze;

• ratownicze archeologiczne badania wykopaliskowe;

• nadzory archeologiczne;

• opracowanie wyników badań.

Informacje dotyczące opieki nad zabytkami, programów finansowania prac archeologicznych oraz możliwości pozyskania środków finansowych i refundacji można znaleźć na  stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa. 

Najczęstszymi badaniami, do których zobowiązany jest inwestor to:

Nadzór archeologiczny

Polega na nadzorowaniu prac ziemnych związanych z inwestycją. Jeżeli w opinii lub w zaleceniach konserwatorskich Wojewódzki lub Miejski Konserwator Zabytków nie zaleci inaczej to podczas nadzoru należy odhumusować sprzętem ciężkim (koparka z płaską łyżką skarpową) i odczyścić ręcznie zabudowywany obszar. Zostaje on zadokumentowany fotograficznie oraz rysunkowo jeżeli zostaną odkryte relikty przeszłości. Nadzór archeologiczny pozwala określić czy na danym obszarze znajduje się stanowisko archeologiczne czy też nie. Urząd konserwatorski zaleca wykonanie nadzorów archeologicznych na obszarze wokół stanowisk archeologicznych lub w strefie ochrony konserwatorskiej. Jeżeli w trakcie nadzoru zostaną odkryte obiekty archeologiczne lub nawarstwienie historyczne to należy przeprowadzić ratownicze archeologiczne badania wykopaliskowe.

Ratownicze wykopaliskowe badania archeologiczne

Do tych badań inwestor zobowiązany jest na podstawie opinii konserwatorskiej. Jeżeli inwestycja umiejscowiona jest w obrębie stanowiska archeologicznego lub podczas wykonywania nadzoru archeologicznego dochodzi do odkrycia obiektów archeologicznych. Ratownicze wykopaliskowe badania archeologiczne polegają na badaniu metodami wykopaliskowymi obszaru inwestycji w kolizji ze stanowiskiem archeologicznym. Obiekty archeologiczne dokumentuje się rysunkowo i fotograficznie w celu zlokalizowania badanego obiektu w terenie oraz rozpoznania jego charakteru. Standardy i metody prowadzenia wykopaliskowych prac archeologicznych zostały opracowane ostatnio w 2019 przez zespół specjalistów w dziedzinie prowadzenia badań wykopaliskach dla Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Po przeprowadzeniu badań wykopaliskowych inwestycja przebiega bez zakłóceń.

Nieinwazyjne archeologiczne badania rozpoznawcze

Przeważnie są to archeologiczne badania powierzchniowe.  Ich celem jest zlokalizowanie nowych albo weryfikację już poznanych stanowisk archeologicznych umożliwiając w ten sposób ich ochroną przed zniszczeniem. Prowadzi się je w okresach wiosennym i jesiennym poza okresem wegetacji roślin, które zaburzają możliwości obserwacyjne. Wyniki badań przedstawia się za pomocą Kart Ewidencji Zabytku Archeologicznego Lądowego (KEZAL) oraz na mapach w skali 1:25000, które przekazuje się do archiwów Wojewódzkich Urzędów Ochrony Zabytków. 

W skład badań rozpoznawczych wchodzą również nieinwazyjne badania metodami geofizycznymi. Pozwalają one na w miarę precyzyjne zlokalizowanie zabytku nieruchomego.  Pozwalają zawęzić obszar badań wykopaliskowych do minimum.

Inną metodą badań rozpoznawczych są badania sondażowe. Umożliwiają one przy odsłonięciu stosunkowo niewielkiego areału określić niebezpieczeństwo występowania i natężenie obiektów archeologicznych oraz zasięg kolizji stanowiska archeologicznego z inwestycją.

Co należy zrobić, jeżeli konieczne są badania archeologiczne w trakcie państwa inwestycji:

• koniecznie wybrać archeologa, który tego rodzaju prace państwu przeprowadzi,

• wystąpić z wnioskiem do urzędu konserwatorskiego o wydanie pozwolenia na prowadzenie prac archeologicznych,

opracowując wniosek o pozwolenia na badania archeologiczne należy pamiętać o kilku załącznikach

• 1. opinia konserwatorska

  2. plan fundamentów z podpiwniczeniem lub bez w skali 1:100,

  3. mapka lokalizacyjna w skali 1:10 000 lub mniejszej umożliwiającej lokalizację inwestycji w terenie

  4. mapka sytuacyjno-wysokościowa z zaznaczoną inwestycją i przebiegiem mediów w skali 1: 500

• należy pamiętać o urzędowym terminie 30 dni na rozpatrzenie wniosku,

• po uiszczeniu opłaty skarbowej w wysokości 82,00 PLN można odebrać pozwolenie i przystąpić do przeprowadzenia prac ziemnych.

• należy pamiętać o współpracy z archeologiem, tylko ścisła współpraca pozwoli na bezproblemowe przeprowadzenie badań archeologicznych

• prace archeologiczne kończą się wpisem do dziennika budowy.